"Республика һәм аның халкы асылын концентрацияләү": Татарстан әләменә бүген 30 ел

Кызыл тукымадан триколорга

Республиканың гамәлдәге флагы һәм гербы соңгы өч дистә елда Татарстанның социаль-икътисадый һәм мәдәни тормышында әйдәп баручы роле белән нык ассоциацияләнә башлады. Әмма яшел-ак-кызыл триколор Татарстанның беренче флагы түгел. Татарстан Республикасы һәм татар халкы дәүләтчелеге тарихы музее экспозициясендә, ТАССР оешканда Октябрь революциясе чорыннан башлап, дәүләт символының этаплап эволюциясе тәкъдим ителде.

«Казан губерниясе тарихында безнең төбәк үзенең аерым флагын белми иде - ул юк иде, моның урынына илнең гомуми империя гербы кулланылган. Беренче флаг монда Совет чорында ук барлыкка килә, аны 1923 елда Татар Совет Социалистик Республикасы флагы буларак раслыйлар» – дип сөйли музей хезмәткәре Кадрия Бәдретдинова.

Республика флагының киләсе инкарнациясе Сталин чорында ук барлыкка килде. Әлеге карар 1937 елда, яңартылган "Сталин" Конституциясе расланганнан соң, үз көченә керә. Гарәп бәйләмен биредә рус һәм латин хәрефләренә алмаштырганнар, ә югарыдан «РСФСР» дигән язу барлыкка килгән.

«Аннары республика флагын яңарту Сталин вафатыннан соң, 1954 елда була. Сулдан кызыл тукымада зәңгәр полоса барлыкка килде, өстән урак һәм чүкеч өстәделәр, ә латин атамаларын ТАССРның бердәм язуы белән алыштырдылар», — дип сөйләде Бәдретдинова.

Чыннан да, республика флагын 1990 еллар башында зур үзгәрешләр көтә иде. Татарстан АССРны бетерү һәм хәзерге заман Татарстанын булдыру белән яңа белем бирүнең төп символлары турында логик мәсьәлә килеп басты.
1990 елның 30 августында Татарстанның Дәүләт суверенитеты турында Декларация кабул ителә. Башта республика исеменнән «автономияле» сүзе төшереп калдырылды, ә 1992 елның 7 февралендә дәүләт рәсми рәвештә «Татарстан Республикасы»дип атала башлады. Яңа милли флаг кабул ителгәнче, татар иҗтимагый үзәге флагы популяр иде.

Күп төрле вариантлардан соң Татарстан Югары Советы 1991 елның 29 ноябрендә триколорны: югарыдан яшел, астан кызыл һәм полотноның уртасындагы тар ак полосаны раслады. Расланган вариантның авторы Татарстанның халык рәссамы, ТР Дәүләт премиясе лауреаты, хәзерге вакытта мәрхүм Тавиль Хаҗиәхмәтов булды.

Аннары Татарстанның яңа символын тану Федераль дәрәҗәдә узды-аны теркәү номеры 378 белән Россия Дәүләт геральдика регистрына керттеләр. Тиешле грамота шулай ук музей экспозициясендә урнаштырылган.

Республика флагының төсләре республиканың һәм аның халкының төп омтылышларын белдерү өчен сайланган, дип билгеләп үтте агентлыкның әңгәмәдәше.

“Яшел төс яңарышны һәм язны, Ак — чисталык төсен, Кызыл — энергия һәм тормыш көчен символлаштыра", — дип ассызыклады Кадрия Бәдретдинова.

Тулырак мәгълүмат: https://www.tatar-inform.ru/news/koncentraciya-suti-respubliki-i-ee-naroda-flagu-tatarstana-30-let-5844645