Черки тешләсә, ВИЧ йогамы?

Фото: ясалма интеллект

1 декабрь – Бөтендөнья СПИДка каршы көрәш көне.

Татарстан Республикасы буенча2025 елның 1 ноябренә  диспансер исәптә  15833 кеше тора. Соңгы 10 елда йоктыруның өстенлекле юлы – җенси юл (85%), төп яше – 35-49 яшь( 57 %), шул ук вакытта ел саен 50 яшь һәм аннан өлкәнрәк яшь категориясендә йоктыру очраклары саны арта (24%).

– Авыру турында азрак белгән саен, без аннан күбрәк куркабыз, – диләр медицина психологлары.

Кеше организмы биологик сыеклыкларның ике дистә төрен җитештерә. Аларның 4сендә генә ВИЧ йоктыру өчен җитәрлек концентрациядә. Бу:

1. Кан

2. Сперма

3. Вагиналь сыекча

4. Күкрәк сөте

Менә ни өчен кеше иммунодефициты вирусын теләсә нинди көнкүреш контактлары вакытында йоктырып булмый!

Әмма сораштырулар күрсәткәнчә, күп кенә россиялеләр элеккечә чын күңелдән ялгыша, төп ысуллардан тыш – сакланылмаган җенси контактлар һәм наркотиклар инъекцияләре аша инфекция йоктырудан башка күп ысуллары барлыгына ышана.

ВИЧ ничек йокмый

1) Черки тешләгәндә ВИЧ йоктырырга мөмкинме? ВИЧ черкиләр һәм башка чагучы бөҗәкләр тарафыннан таралмый. Хәтта вирус черкигә яки башка кан эчә торган яки тешли торган бөҗәккә эләксә дә, ул андый бөҗәк эчендә үрчи алмаячак. Шулай итеп, бөҗәк ВИЧ йоктыра алмый.

2) Спорт белән шөгыльләнгәндә ВИЧ йоктырудан куркырга кирәкме? Спорт белән шөгыльләнгәндә ВИЧ йоктыру мөмкинлеген раслый торган бернинди дәлилләр дә юк.

3) Көнкүреш юлы белән ВИЧ йоктырырга мөмкинме (кул кысышу, кочаклашу, бер бәдрәфтән файдалану, ВИЧ белән яшәүче кеше белән бер стаканнан эчү, шулай ук томаулаган яки йөткергән кеше янында булу)? ВИЧ көндәлек контактларда – дуслар белән аралашканда, мәктәптә яки эштә тапшырылмый. Әгәр дә сез ВИЧ белән яшәүче кешенең кулын кыссагыз, аның белән кочаклашсагыз, бер бәдрәфтән файдалансагыз яки бер стаканнан эчсәгез, әгәр андый кеше сезнең күз алдыгызда йөткерсә яки төчкерсә, йоктырмассыз.

4) ВИЧны гомосексуаллар һәм наркотиклар кулланучылар гына йоктырамы? Юк. Теләсә кайсы кеше, әгәр ул секс белән презервативсыз шөгыльләнсә, башка кешеләр белән бергә инъекцион инструментарий кулланса яки әгәр аңа йогышлы кан салсалар, ВИЧ йоктырырга мөмкин. Яңа туган сабыйлар йөклелек һәм бала табу вакытында, шулай ук соңрак имезгәндә аналарыннан ВИЧ йоктырырга мөмкин.

5) Кешенең тышкы кыяфәтеннән аңарда ВИЧ барлыгын аңларга мөмкинме? Кешенең тышкы кыяфәтеннән аңарда ВИЧ булуын аңлау мөмкин түгел. ВИЧ йоктырган кеше сәламәт булып күренергә һәм үзен яхшы хис итәргә, әмма шул ук вакытта сезгә вирус йоктырырга  мөмкин. ВИЧка тест – кешегә аның вирусы бармы-юкмы икәнен белергә мөмкинлек бирә торган бердәнбер ысул.

6) Кешедә бер үк вакытта җенси юл белән күчә торган берничә авыру була аламы? Әйе, кешедә җенси юл белән күчә торган берьюлы берничә авыру булырга мөмкин. Һәр инфекция үз дәвалануын таләп итә. ИПППга иммунитет эшләнми. Бер үк авыруны күп тапкыр йоктырырга мөмкин. ИППП йоктырганда күп кенә ир-атлар һәм хатын-кызлар үзләрендә тапмый һәм иртә симптомнарны сизми, әмма шул ук вакытта үзләренең сексуаль партнерларына йоктырырга мөмкиннәр.

7) ВИЧны антиретровирус терапиясендә булган башка кешеләргә йоктырып буламы? Әгәр антиретровирус терапиясе нәтиҗәле һәм вирус тулысынча басылган икән, кеше ВИЧны башка кешегә йоктыра алмый. Шуңа күрә ВИЧ белән яшәүче кешеләрне дәвалаганда вирус йөкләнешен басу мониторингын үткәрергә киңәш ителә.

Үзләрен тиз генә күрсәтми торган авырулар куркыныч.

Исегездәме, үзегезне ВИЧ йоктырудан ничек сакларга. Үзегезне саклагыз!

Валерия Феоктистова,

Яшел үзән медицина профилактикасы үзәгенең халыкка гигиена тәрбиясе бирү табибы.