Бөек Ватан сугышы ветераны Николай Левагин: «Ватанын, гаиләсен, эшен эчкерсез яраткан чын кешеләр генә – ил тоткасы!»

– Үземнең Галинамнан башка тормышымны күз алдыма да китерә алмыйм, 1954 ел­ның декабреннән бирле бербөтен булып яшибез. Язмыш биргән барлык авыр­лыкларны, сынауларны, кайгы-хәсрәтләрне бергәләшеп күпме кичергәнне бер Аллаһ Тәгалә генә белә, – дип, хөрмәт тулы аяз күк йөзе төсле ачык зәңгәр күзләрен хатынына сирпеп алды ветеран. – Икебез дә ярлы гаиләләрдән, барысын да үз көчебез белән булдырдык. Улыбыз белән кызыбызны тәрбияләп үс­тер­дек, дәвамчыларыбыз булып оныкларыбыз, онык­чыкларыбыз кала, шөкер.

– Ә безне абый таныштырды, – дип сүзгә кушылды Галина Васильевна. – Алар суднолар төзү техникумында бергә укыды. Бер көнне сарайлар янында абый утын вата, мин ташыйм, күрәм – ике егет килә. Мин аларны ни дә булса сорыйлар гына дип торам, ә алар абый янында тукталды. Мин алар киткәнче сарайдан чыкмадым, шунда утырдым. Коля миңа күз салып өлгергән булган ахрысы. Кич күрше кызы аркылы мине чакырып чыгарды. Өйләнешкәнче, озак, ике еллап очрашып йөрдек.

Әлеге бәхетле мизгелләргә кадәр, Тәтеш районы Ямбухтино авылында күп балалы гаиләдә туып үскән егетнең әле Бөек Ватан сугышы елларында илебезне дошманнардан саклап, бик күп сынаулар узып чыныгасы бар.

– Сугыш хәбәре килеп җиткәндә авылыбыз бе­лән кырда эшли идек. Авыл Советына җыелырга куштылар һәм шунда фашист Германиясенең илебезгә һөҗүм итүен җиткерделәр. Күз яшьләре, җыенулар, озатулар башланды. Өч абыем фронтка китте. Без кечерәкләр өчәү өйдә калдык. Яшәү йөзләтә авырайды. Без – ярым ач яшүсмерләр барлык олы ирләр эшен башкардык: чәчтек, урдык, сукаладык. Бервакыт бер малай белән икебезгә хәтта дезиртирларны шәһәргә кадәр илтергә туры килде. Охотниклар мылтыгы белән саклап, Ватанга кирәклегебезне тоюдан горурланып, аларны төрмәгә кадәр илтеп тапшырдык, – дип, хатирәләрен яңартты Николай Васильевич.

– Фашистларга каршы сугышудан ничек качып булуын ул вакытта һич кенә дә аңламый идем, хәзер дә аңламыйм. Ә үзем ничек фронтка ашкындым! Анда солдатлар – безнең әтиләр, абыйлар үлә, хатын-кызлар сугыша, ә без монда ятабыз?! Әле 17 яшем тулмаган иде, 1943 елда армиягә чакырылдым. Җыелу пунктына җилдәй очып бардым. Бернинди курку тоймадым: сугышта үтерәләр икән – үтерсеннәр, ә инде исән кайтсам – укуымны дәвам итәчәкмен, чөнки мәктәп ябылу сәбәпле биш кенә класс укып өлгергән идем. Башта район үзәге Тәтешкә бардык, аннары – Буага, ә аннан инде кая җибәрәләр – шунда. Вагоннарга төяп, көнбатышка озаттылар. Ленинградны сакларга барабыз, диделәр. Әмма командирларның фикере үзгәрде һәм безнең состав башка юнәлешкә – миңа таныш булмаган Монголия ягына юл алды.

Николай аерым инженер-техник батальонга эләгә, алар Монголия белән Маньчжурия чигендә туктала һәм бер үк вакытта пограничниклар ролен дә үтиләр. 1939 елгы совет-япон конфликты вакытыннан калган җир казармаларда яшиләр. Ул бәрелештә безнекеләр җиңүгә иреште, бу юлы да фашистлар белән бергә безнең илебезгә каршы күтәрелгән японнарны, һичшиксез, җиңәргә кирәк була. Егет батальонда рәсми рәвештә понтончы булып санала.

– Понтончы – әгәр дә елга гаскәрләргә алга барырга комачаулык тудыра икән, күпер төзүче ул. Без гади күпер төзүчеләр генә түгел, хәрби инженерлар идек. Безнең бурыч – алга баручы пехотага, артиллерия һәм танкларга юл ачу. Кыяларны шартлатып, тарлавыкларны миналап, киң юллар ясадык. Монголиядә чиксез дала, эчәргә су юк – кирәк булгач, юл читләренә коелар да казыдык, – дип искә ала әңгәмәдәшем. – Безнең инженертехник батальон бик зур колонна булып хәрәкәтләнә һәм японнар бертуктаусыз һавадан һөҗүм итә иде. Совет истребительләренә афәрин – санаулы минутлар эчендә япон самолетлары бәреп төшерелә иде. 

1945 елның 9 августында өч совет фронтының алдынгы развед-отрядлары һөҗүм башлый. Николай Васильевич әйтмешли, күсәк күтәрелә һәм дошманнарны тукмый башлый. Бер үк вакытта авиация, флот һәм пехота дошманның әһәмиятле объектларын юк итә. Безнең ветеран батальоны далачүлләрне кичеп, Маньчжуриянең административ үзәкләренә юл ача.

– Мин Җиңүне ике тапкыр бәйрәм иттем! Беренчесе – фашист Германиясенә каршы хәрби хәрәкәтләр үзәгеннән еракта, Монголия чикләрендә Германиянең капитуляция турындагы актка кул куюын ишеткәч – 1945 елның 9 маенда. Әмма Икенче бөтендөнья сугышы бетмәгән иде әле. Фашистлар һәм аларның союздашлары белән көрәшкә ноктаны безнең – «Забайкалье», «1-ый Дальневосточный», «2-ой Дальневосточный» фронтлары нокта куйды. Һәм 3 сентябрьдә – СССР Японияне җиңгәч, Сталин бөтен дөньяда тынычлык игълан итте. Без ул көнне Бөек Җиңүне икенче тапкыр каршыладык.

Әмма Николай Васильевич өчен армия хезмәте 1950 елның 17 апрелендә генә тәмамлана. Җиңү игълан ителгәннән соң аларның батальонын Чита янындагы хәрби частькә озаталар. Анда үзләренең осталыкларын камилләштерәләр – елгалар аша күперләр төзиләр.

Демобилизацияләнгәннән соң, абыйсы янына Саратов өлкәсенә юл ала. Әмма анда эш таба алмый. Әтисе аңа Зеленодольскидагы Горький исемендәге заводта эш урыннары барлыгын хәбәр итеп, хат яза. Николай Васильевич 1950 елның 14 августыннан башлап, лаеклы ялга чыкканчы – 1995 елның 21 августына, 69 яшенә кадәр заводта эшли. Металл кою буенча өйрәнчектән алып, цех җитәкчесе урынбасары вазифасына кадәр юл үтә. 

Нигә өйләнүе белән сузып йөрүенең дә серен ачты ул безгә: «Белемсез, торыр урынсыз нинди гаилә башлыгы инде ул. Мин алдан җиде классны укып бетердем, техникумда һөнәр үзләштердем, хезмәт баскычында үстем, яшәү өчен бүлмә алдым – аннары гына тәкъдим ясадым», – диде. Вәт ичмаса егет! 

Ветеран Николай Васильевич Левагин әлегәчә сафта. Җиңү көне аның өчен иң зур бәйрәм булып тора. Мәктәп балалары белән очраша, яшь буында ватанпәрвәрлек тәрбияләүгә зур өлеш кертә. Тормышта иң мөһиме нәрсә, дигән сорауга ул ике дә уйламыйча: «Үзеңне – Ватаның улы итеп тою. Тормышны яхшырту өчен хәлеңнән килгәннең барысын да, хәтта, килмәгәнне дә эшләү. Ватанын, гаиләсен, эшен эчкерсез яраткан чын кешеләр генә – ил тоткасы!» – дип җавап бирә. 

Нәкъ менә Николай Васильевич һәм Галина Васильевна кебек тормыш юлын намус һәм гадел кичкән затларын А ллаһ Тәга лә тигез һәм матур тирән картлык белән бүләклидер ул...