Татар булуның асылы нәрсәдә?

Бу мөһим, программалы һәм фундаменталь мәкаләдә ул һәркемне туган мәдәниятебезне саклауда һәм үстерүдә катнашырга чакыра. Президент безнең бердәмлек бердәмлектә түгел, ә зур татар гаиләсенең һәр әгъзасының үзенчәлегендә, дип аңлата. Мәкаләдән алган тәэсирләре белән журналист Альберт Бикбов уртаклаша.
Катастрофага – юк!

Президент татар тәңгәллеген саклап калуның төп сәбәпләрен ачыклаудан башлый, болар: гомуми глобальләшү, территориаль чикләрне бетерү, миграция агымнары көчәюе, бөтен җирдә унификацияләнүләр һәм цифрлаштыру. Ел саен дистәләгән тел юкка чыга. Күптән түгел үткәрелгән тикшеренүләргә караганда, планетада яшәүчеләр сөйләшә торган телләр хайваннарның сирәк төрләре югалуга караганда да тизрәк кими. Ә бит телләр артыннан халыклар да юкка чыга. Безнең Президентыбыз бу куркынычны ачыктан-ачык күрә һәм аның турында кисәтә. Аңлашыла да, үзенчәлекле һәм борынгы халык, татар теле һәм татар халкы юкка чыгу - бу бик куркыныч гуманитар катастрофа, аны булдырмаска кирәк.

Безнең өстә - зур җаваплылык
Рөстәм Миңнеханов сүзләренчә, татарлар - күп гасырлык бай тарихы булган халык, алар һәрвакыт Көнчыгышта Көнбатыш дөньясының һәм Көнбатышта Көнчыгышның бер өлеше булган. Татар халкы турында сөйләгәндә, автор юкка гына: «Көнбатыш белән Көнчыгыш арасында» дигән канатлы гыйбарәне әйтми һәм бу география турында гына түгел, ә татарларның һәр ике цивилизациянең бер өлеше һәм аларның диалогта тоташтыручы звено булган кабатланмас сәләте турында сөйли.
Нәкъ менә шуңа күрә Президентыбыз безгә бай мирас һәм истәлек калдырган ата-бабаларыбыз, шулай ук безнең киләчәк буыннар алдында җаваплылык хисенә игътибарны арттыра.

Теләкләребез гамәлләребездә ни дәрәҗәдә чагылыш таба?
Әлбәттә, соңгы дистә елларда гуманитар фәнне, милли кинематографны, милли театрны, әдәбиятне, китап нәшер итүне, халык иҗатын үстерү буенча күп эш башкарылды. Татар халкының үсеш стратегиясе турында зур иҗтимагый дискуссияләр алып барыла. Рөстәм Миңнеханов мәкаләдә 2012 елда Бөтендөнья татар конгрессы съездында татар халкының этник тәңгәллеген саклау концепциясен кабул итү турында да искә төшерде.
Һәм монда автор татарларның үзләрен халык буларак саклап калырга теләвен раслый, шунда ук шактый кискен сорау да бирә: «Әмма бу теләк безнең гамәлләребездә ни дәрәҗәдә чагылыш таба?». Ягъни, милли үзенчәлекне саклауда үз-үзеңне эчке яктан ничек итеп тоту проблемасын куя. Әйе, Рөстәм Миңнеханов әйтүенчә, эш-гамәлләр бик күп, ә милли үзаңны саклап калу ничек хәл ителә? Бары тик көндәлек эчке батырлык белән генә! Аның өчен нәрсә эшләргә кирәклеген һәркем үзе хәл итә.

Татарлар өчен ирек һәм бердәмлек нәрсәне аңлата
Безнең Президент горурлык белән бертөрлелеге булмаган татар халкының бердәмлеген билгели, әйтик, Әстерхан, Касыйм, Себер һәм Казан татарлары, мишәрләр, керәшеннәр, типтәрләр... Автор ассызыклаганча, без барыбыз да зур татар гаиләсенең һәр әгъзасының үзенчәлеген кадерлибез: һәр кеше — кабатланмас шәхес, әмма бөтенесе бергә - бер гаилә.
Рөстәм Миңнеханов кайбер кайнар башлар, бүлекчәнең радикаль сәясәт тарафдарлары белән ачыктан-ачык сөйләшә. Бу кешеләр, безнең Президент сүзләренчә, Татарстанда, ил үзәгендәге сәяси уеннар алып бара алырлык ызгышулар утравын булдырырга тели. Автор татарларның һәрвакыт иҗатка, җәмгыятьнең интеграциясенә, милләтара һәм конфессияара татулыкны саклауга омтылучы халык булуын искә төшерә.


Рөстәм Миңнеханов, радикаль милләтчеләргә җавап биреп, чыннан да татарлар өчен ирекнең нәрсә булуын аңлата. Менә шул мәкаләдән бер өзек китереп узмыйча калып булмый:

"Әйтик, "Ирек"нәрсә ул?» Аның чикләре бармы? Әйе, безнең өчен Татарстан мәдәниятенең төп, цитаделенә әверелгән, әмма Россия Федерациясе — безнең тарихи ватаныбыз, ата-бабаларыбызның җире. Татарлар өчен икенче ватанга әйләнгән башка территорияләр дә бар».
Рөстәм Миңнеханов

"Татарлар өчен "ирек " — күпкырлы төшенчә: ирек, азатлык, хөррият — болар барысы да ирек турында. Үзеңне шәхес итеп таныту, үз тарихыңны, язмышыңны ясау иреге. Әйе, сәяси ирек тә бар. Хәзер бездә ул юкмы? Без, тәрбиягә мохтаҗ булган сабый бала түгел. Без бәхетне китереп биргәннәрен дә көтеп утырмыйбыз. Без телебезне, гореф-гадәтләрне саклау, киләчәк буыннарга халык буларак байлыгыбызны тапшыру өчен дә җаваплылыкны үз өстебезгә ала алабыз. Без бөтен тарихи чорларда аякта нык басып тордык. Алга таба да шулай булачак»
Рөстәм Миңнеханов

Киләчәк образы
Мәкалә, һичшиксез, «Алга таба нәрсә булыр? Киләчәк образы нинди? Моның өчен нәрсә эшләргә кирәк?» дигән сораулар җавапсыз калса, тулы була алмас иде.

Һәм монда Президентыбыз, танылган практик буларак, үз стилендә төгәл, киләчәк максатларны һәм бурычларны формалаштыра.

Киләчәкне Рөстәм Миңнеханов мәгърифәттә күрә. Ул даими камилләшүне, үсеш һәм нык хезмәт таләп итә. Уку - димәк, халыкка хезмәт итү. Перспективалы өлкәләрне һәм фәнни белем юнәлешләрен үстерергә, белем бирү ресурсларының гаять зур потенциалын кулланырга кирәк.
Балаларга традицияләрне тапшыруның киләчәге.

«Без балалар язмышы өчен җаваплы. Безнең бурыч — аларны үз халкының һәм Ватанының лаеклы уллары һәм кызлары итеп тәрбияләү»
Рөстәм Миңнеханов

Белем бирү һәм традицияләрне тапшыруның мөһимлегеннән чыгып, безнең Президент Укытучының ролен ассызыклый, чөнки татарлар өчен укытучыга карата һәрвакыт зур хөрмәт булган. Рөстәм Миңнеханов бүген татар теле һәм әдәбиятен үз кулларында тоткан тәрбиячеләргә һәм укытучыларга рәхмәт белдерә.
Безнең Президент киләчәкне туган телне, мәдәниятне, традицион рухи һәм әхлакый юнәлешләрне, динне саклауда күрә.

Татар булуның асылы нәрсәдә?
Рөстәм Миңнеханов мәкаләсенең йомгаклау өлешендә иң мөһим сорауга җавап бирә: «Татар булуның асылы нәрсәдә?». Аның җавабы менә ничек:

«Татар булу ул -үз халкың белән элемтәне тою. Әгәр дә син ата-бабаңнар сөйләшкән телне өйрәнергә теләсәң, без ярдәм итәргә әзер һәм итәчәкбез дә»
Рөстәм Миңнеханов

Безнең Президент киләчәкне ничек күрмәве турында да сөйли:

«Без үзебезне бервакытта да „сувенир халык“ итеп күрмәячәкбез. Шуны истә тотарга кирәк, милләт бер сәгать эчендә юкка чыкмый, әмма, юкка чыкса, беркайчан да торгызылмый»
Рөстәм Миңнеханов

Мәкаләдән алган тәэсирләре белән уртаклашып, Рөстәм Миңнехановның әлеге программалы авторлык мәкаләсе татар халкының бүгенгесе һәм киләчәге турында дискуссияләрдә иң югары планкада тора дип әйтә алам. Анда уйланырлык темалар бик күп, ә иң мөһиме – ул мәкалә авторының тәкъдимнәрен гамәлгә ашыруга илһамландыра.