Көзге хандраны һәм Covid-19ның икенче дулкынын ничек кичерергә: Казан психологыннан алты киңәш

Татарстанда коронавирус аркасында, әгәр кешеләр саклану чараларын күрсәләр, тоталь чикләүләрне кертергә уйламыйлар. Әмма, кешеләрнең күбесе ирек хисе җитмәүне тоюын дәвам итә. Кешеләрне нәрсә куркыта соң?

1. Хроник ирексезлек торышы. Кешеләр дөнья буйлап сәяхәт итү, чит илләрдә ял итү мөмкинлеген югалтты.
«Кешеләр өчен элек ял иткән «җәннәт урыннары» ябык булды. Күпләрнең хәзер акчасы юк, шуңа күрә кешеләр сәяхәт итми, дип әйтерсез. Шуңа да карамастан, алар бу турыда хыялланган. Мин пароходта сәяхәткә акча җыйган бер кешене беләм. Ул ике атна ял итәр өчен ел буе эшләде. Хыял аны тормышка бәйләгән кыйммәт иде. Ә хәзер бу хыял юк», - ди Казан психологы Рамил Гарифуллин.
Димәк, кешеләр беркайчан да чит илгә ял итәргә чыкмаса да, бу хыялның мөмкин булуын аңлап яши.

2. Тискәре социаль-икътисади өметләр. Россиялеләрнең күп өлеше, шул исәптән республика халкы, бурычлар колы булып тора һәм кредитлар түли. Психолог фикеренчә, хәзер андый кешеләрнең эшен һәм кредитка сәләтлелеген югалту куркынычы бар. Шуңа күрә алар икътисадтагы вакыйгаларны бик нык борчылып күзәтә.

3. Аралашу булмау. Онлайн режимда эшләүнең яңа форматы безнең тормышыбызга нык керә һәм, билгеле булганча, үл тискәре психологик йогынты ясый. Статистика буенча, кайбер кешеләр, аларны дистанцион эшкә җибәрүгә шат та хәтта. Әмма шул ук вакытта алар моның башка дәрәҗәдәге эш икәнлеген аңлый. Кешеләрне хезмәт хакын көтүләр куркыта.

4. "Яшь кризисы". Covid-19 төрле яшь төркемнәре вәкилләре авыр кичерә икән. Үз-үзеңне изоляцияләү чын сынау һәм хәтта фаҗига булган балалардан башлыйбыз.

«Балалар курыкты, карантин булганда кая барырга белми иде. Бала актив, алар урамга чыгарга тиеш, ә монда алар төрмәгә эләккән кебек булды. Төрле проблемалар килеп чыкты, психологик характердагы гына да түгел. Саф һавада йөрүдән балалар иммунитеты зыян күрде", - дип исәпли Рамил Гарифуллин.

Ә студентларга килгәндә, алар, онлайн режимнан бик канәгать түгел иде. Яшьләр бер-берсе белән аралашуга мохтаҗ, чөнки студент еллары – тормышта иң кызыклы вакыт. Бу чикләүләрне яшь кешеләр бу язда бик авыр кичерде. Дистанцион укуны кертү мөмкинлеген көтү аларга бик начар тәэсир итә. Чөнки бөтен яшьлек монитор янында узачак, ә аннары инде яшь кеше гомеренең мөһим өлешен ничек чикләүләрен генә искә алачак.

Әгәр дә эштән азат ителгән өлкән кешеләрне алсак, алар да тормышларында үз һөнәри эшчәнлеге рәвешендә төп кыйммәтне югалтты. Пенсионерларга килгәндә, аларның күбесе быел битлек киеп йөрүдә кыенлыкларга юлыкты, алар аша төрле хроник авырулар аркасында суларга авыр.

5. Каршылыклы мәгълүмат. Коронавирус турында мәгълүматның артыгы белән күп булуы. Кешеләр бу проблема кайчан хәл итәчәген көтә, мәгълүмат агымында билгесезлектән башын катыра.

«Каршылыклы мәгълүматлар кешеләрне тетрәндерә. Әйтик, алар хәзерге вакытта Covid-19 диагностикалауда ялгышлыклар булуы турындагы мәгълүмат аркасында борчыла. Үзләрендә бу вирус бармы яки юкмы икәнлеген аңламый. Шуңа күрә кешеләрнең бер өлеше мәгълүматларга игътибар итмәскә тырыша, ә икенчеләре, киресенчә, аңа артык ышана. Бу газапларның нигезе дә", - дип билгеләп үтә спикер.

6. Паникага бирелүләр. Соңгы вакытта паникалы һөҗүмнәрдән җәфа чигүчеләр саны артты. Паникалы һөҗүм - артык борчылу белән бәйле җитди киеренкелек. Шул ук вакытта бу чирдән инде күптәннән җәфа чигүче кешеләрдән дәгъвалар саны артмый.

Коронакризисны җиңү буенча алты киңәш

1.Спорт белән шөгыльләнегез. Эмоциональ-ихтыяр халәтенә бәйле проблемалары булган һәм борчулы булган кешеләр теләсә нинди мәгълүматны авыр кабул итәләр. Шуңа күрә аларга хәзер үз физик формаларына игътибар итәргә киңәш ителә. Психолог мондый кешеләргә мөмкинлекләре буенча мускул тонусын сакларга, саф һавада күбрәк йөрергә киңәш итә.

2. Мәгълүматларны сайларга өйрәнегез. Кешеләргә мәгълүматны объектив кабул итәргә шулай ук аны чикләргә өйрәнергә кирәк. Мәгълүматны эмоциональ яктан түгел, ә мантыйкый итеп кабул итәргә кирәк, ди Гарифуллин.

3. Мәңгелек кыйммәтләргә игътибар итегез. Хәтерегездә тотыгыз, безнең баш өстендә - күк, кояш, һава бар, шулай ук авыр минутларда ярдәм итәргә әзер булган якын кешеләребез бар. Яраткан фильмнарны карарга, китаплар укырга, музыка тыңларга була.

4. Кумбхакуны практикалагыз. Конкрет технологияләр турында сөйләсәк, эмоциональ-ихтыярый халәт дәрәҗәсен бу сулыш гимнастикасы аша күтәрергә мөмкин.
5. Юл аша укыгыз. Казан психологы кабул итүчән кешеләргә мәгълүматны массакүләм мәгълүмат чараларында, юллар аша укырга өйрәнергә киңәш итә.

6. Бер проблемада туктап калмагыз. Дуслар һәм туганнар белән күбрәк аралашыгыз, потенциаль әңгәмәдәшләр сыйфатында оптимистик рухтагы, позитив һәм игелекле кешеләрне генә сайлагыз.